Stori Trystan a Macs

Primary Resources > Iechyd a Lles 8-11 | Health and Well-being (Wales) 8-11

Crynodeb o’r ffilm

Mae Trystan a Macs yn efeilliaid unfath, ac mae Macs yn cael ei dargedu yn yr ysgol am ei fod yn defnyddio ffrâm gerdded. Mae’r bwlio hyn yn anodd i Trystan ei oddef ac mae'n ceisio amddiffyn ei frawd, ond o ganlyniad, yn cael ei fwlio hefyd. Felly, mae’r ddau yn penderfynu peidio â mynd i’r ysgol, ac er i’w rhieni holi a holi pam, nid yw’r un ohonyn nhw’n dweud gair am fwlio.

Nodiadau athrawon

Syniadau ar gyfer y dosbarth:

• Creu mwgwd – Mae’r dyfyniad “tu ôl i’r mwgwd” yn cael ei ddefnyddio yn y gerdd i ddisgrifio’r bobl sy’n bwlio Trystan a Macs. Gall yr athro gynnal trafodaeth gyda’r disgyblion am fwlio ee

  • Sut mae bwlio yn ymddangos?
  • Sut mae pobl yn teimlo wrth gael eu bwlio?
  • Pam fod bwlis yn bwlio eraill?

Gellir gofyn i’r disgyblion gynnwys darluniau ar fwgwd sydd wedi’i rannu’n hanner i gyfleu sut mae’r bwli yn ymddangos ar y tu allan, a’r hanner arall i gyfleu teimladau’r bwli y tu mewn.

• Grwpiau trafod i ganolbwyntio ar ‘A ydy hi’n iawn i rywun fwlio person arall?’. Gellir dosbarthu neu greu cardiau trafod gyda sefyllfaoedd gwahanol i adnabod ‘beth yw bwlio’ ee mae merch yn y dosbarth yn cadw tynnu gwallt person arall, mae plentyn ar y bws yn dweud geiriau cas i berson arall ac mae bachgen yn yr ysgol yn dwyn brechdanau disgybl arall. Gallai hyn arwain at drafodaeth ehangach am beth i’w wneud yn y sefyllfa yma a sut i helpu person sy’n wynebu profiad tebyg.

• Gêm dweud / meddwl - Mewn grwpiau, gellir trafod beth sy’n iawn i’w ddweud a beth sy’n well i’w gadw yn y meddwl gan ddefnyddio dyfyniadau megis:

  • Mae dy wallt yn edrych yn ofnadwy
  • Dwi'n hoffi dy grys newydd
  • Dydw i ddim yn hoffi dy fag ysgol di

Yna, gellir gofyn i'r disgyblion eu trefnu mewn i bethau i’w dweud/eu meddwl. Dylid pwysleisio’r ffaith fod gwahaniaeth rhwng bod yn ‘gas’ a ‘bwlio’ – sef fod person sy’n bwlio yn targedu’r person sawl gwaith. Her: Ydy’r disgyblion yn gallu ail-ysgrifennu’r dyfyniadau meddwl fel bod nhw’n addas i ddweud?

• Creu poster fel dosbarth – Gellir gofyn i ddisgyblion greu amlinelliad o’u llaw a rhoi cyngor ar bob bys i rywun sy’n cael ei fwlio. Yna, gellid gosod y dwylo gyda’i gilydd o dan y teitl ‘Dim bwlio’ er enghraifft, a’u harddangos o amgylch y dosbarth.

Syniadau ar gyfer Ieithoedd, llefaredd a chyfathrebu:

• Teimladau bwli – Gellir gofyn i ddisgyblion weithio mewn partneriaid i drafod teimladau bwli, a chreu grid gyda theimladau cyn, yn ystod ac ar ôl y weithred:

Gallai hyn arwain at dasg sy’n gofyn i ddisgyblion lunio ymson o bersbectif y bwli.

• Mae ansoddeiriau’n cael eu defnyddio yn y gerdd ee “bwli cas” a “plentyn dewr” - pa ansoddeiriau eraill gall y disgyblion ddod o hyd iddyn nhw neu ychwanegu atyn nhw i ddisgrifio’r cymeriadau?

  • Oedolyn cyfrifol
  • Awyrgylch cas
  • Mae bwli’n ofnus ac yn frau
  • Mae Macs a Tryst yn gryfach
  • Ddim yn gwybod sut i fod yn garedig

Gellir gosod tasg i’r disgyblion lunio cerddi am gymeriad Trystan, Macs neu’r bwlis ee ar ffurf cerdd acrostig gan ddefnyddio’r ansoddeiriau maen nhw’n eu dewis ar gyfer y dasg uchod.

Deilliannau dysgu a nodiadau am y cwricwlwm

• Dysgu am fwlio a’r effeithiau emosiynol a chorfforol
• Codi ymwybyddiaeth o’r ffaith fod pawb yn wahanol
• Dysgu am ddathlu amrywiaeth, pwysigrwydd rhannu pryderon a strategaethau ar gyfer ymdopi gyda bwlio

Maes Dysgu a Phrofiad – Iechyd a Lles

Mae’r ffordd rydym yn prosesu ein profiadau ac yn ymateb iddyn nhw yn effeithio ar ein hiechyd meddwl a’n lles emosiynol.

Cam Cynnydd 3

• Mae gen i ddealltwriaeth o reolau, normau ac ymddygiad gwahanol grwpiau a sefyllfaoedd, ac rwy’n sylweddoli bod ganddyn nhw ddylanwad arnaf fi.

• Rwy’n gallu ymwneud mewn ffordd sydd o fewn dylanwadau cymdeithasol o fewn gwahanol grwpiau a sefyllfaoedd.

• Rwyf wedi datblygu dealltwriaeth bod fy ngwerthoedd, fy agweddau a’m hunaniaeth yn cael eu siapio gan wahanol grwpiau a dylanwadau.

Mae cydberthnasau iach yn hanfodol ar gyfer ein lles.

• Rwy’n gallu mynegi fy anghenion a’m teimladau, ac ymateb i anghenion a theimladau pobl eraill.

• Rwy’n gallu myfyrio ar nodweddion cydberthnasau diogel, ac yn gallu gofyn am gymorth pan mae angen.

Maes Dysgu a Phrofiad – Y Celfyddydau Mynegiannol

Mae creu yn cyfuno sgiliau a gwybodaeth, gan dynnu ar y synhwyrau, ysbrydoliaeth a’r dychymyg.

Cam Cynnydd 2

• Rwy’n gallu cyfleu syniadau, teimladau ac atgofion ar gyfer cynulleidfa ac ar gyfer dibenion a chanlyniadau yn fy ngwaith creadigol.

Ble nesa?