Y system cylchrediad gwaed mewn bodau dynolCelloedd y gwaed

Mae’r system cylchrediad yn cynnwys y canlynol:

• gwaed
• pwmp (y galon) i wthio’r gwaed o gwmpas y corff
• system o diwbiau i ddal y gwaed (rhydwelïau, gwythiennau a chapilarïau)

Y gwaed yw’r cyfrwng cludiant – mae’n cludo sylweddau i holl gelloedd y corff, ac yn cael gwared ar wastraff. Mae pedair prif ran o’r gwaed:

• celloedd coch y gwaed
• celloedd gwyn y gwaed
• platennau
• plasma

Celloedd coch y gwaed

Gwaith celloedd coch y gwaed yw cludo ocsigen. Maen nhw’n amsugno ocsigen o’r ysgyfaint a’i gludo trwy bibellau gwaed tenau. Mae’r ocsigen yn cael ei ryddhau i gelloedd y corff sydd yn ei ddefnyddio ar gyfer resbiradaeth aerobig.

Mae gan gelloedd coch y gwaed addasiadau sy’n eu gwneud yn addas ar gyfer hyn:

• maen nhw’n cynnwys haemoglobin – protin arbennig sy’n cludo ocsigen
• does ganddyn nhw ddim cnewyllyn er mwyn iddyn nhw allu cynnwys mwy o haemoglobin
• maen nhw’n fach a hyblyg er mwyn iddyn nhw allu ffitio drwy bibellau gwaed tenau
• mae ganddyn nhw siâp deugeugrwm (siâp disg gwastad) i gynyddu arwynebedd eu harwyneb ar gyfer amsugno ocsigen

Celloedd gwyn y gwaed

Celloedd gwyn y gwaed sy’n amddiffyn y corff rhag clefydau. Mae’r rhan fwyaf o gelloedd gwyn y gwaed yn fath o gell o’r enw ffagocytau. Mae’r ffagocytau’n amlyncu a dinistrio pathogenau fel bacteria.

Dyma beth sy’n digwydd:

• mae’r ffagocyt yn amgylchynu’r gell facteriol
• caiff y gell bacterial ei thorri lawr gan ensymau tu fewn i’r ffagocyt

Mae’r broses o dreulio’r pathogen yn cael ei galw’n ffagocytosis.